دوفصلنامه سوخت و ساز و فعالیت ورزشی اثر ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی بر غلظت آیریزین سرم و الکتات خون در زنان دارای اضافهوزن

Transcript

1 دوفصلنامه سوخت و ساز و فعالیت ورزشی سال پنجم جلد پنجم شماره 2 اثر ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی بر غلظت آیریزین سرم و الکتات خون در زنان دارای اضافهوزن پروین خدادادی 1 حمید محبی 2* تاریخ دریافت: 6314/66/61 تاریخ پذیرش: 6315/3/22 چکیده هدف: آیریزین اثرات مفید فعالیت ورزشی بر متابولیسم انرژی را میانجیگری میکند. با این حال پاسخ آیریزین به فعالیت ورزشی مقاومتی و متغیرهای تمرینی مربوط به آن کمتر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. این مطالعه با هدف تعیین اثر ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی بر غلظت آیریزین سرم و الکتات خون در زنان دارای اضافهوزن انجام شد. روش پژوهش: هشت زن دارای اضافهوزن )سن 46/1±4/5 سال قد 616±0/6 سانتیمتر وزن 33/8±4/5 کیلوگرم )kg/m 2 28/1±6 BMI بهصورت تصادفی دو ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی شامل ترتیب فعالیت از عضالت بزرگ به کوچک )پرس پا پرس سینه قایقی اکستنشن زانو سرشانه فلکشن زانو جلو بازو پشت بازو( و از عضالت کوچک به بزرگ )عکس ترتیب فعالیت عضالت بزرگ به کوچک( را در دو جلسهی مجزا با فاصلهی یک هفته و با استفاده از طرح تحقیقی متقاطع انجام دادند. حرکات با 80 درصد یک تکرار بیشینه در 3 نوبت هر نوبت 60 تکرار و استراحت 2 دقیقهای بین نوبتها و حرکات انجام شد. نمونههای خونی قبل و بالفاصله بعد از فعالیت گرفتهشد. بهمنظور تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای تی وابسته و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافتهها: افزایش معنیداری در غلظت آیریزین سرم و الکتات خون بالفاصله بعد از هر دو ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی نسبت به قبل از فعالیت مشاهده شد )0/05 P(. غلظت الکتات خون پس از ترتیب فعالیت از عضالت بزرگ به کوچک بهطور معنیداری بیشتر از ترتیب فعالیت از عضالت کوچک به بزرگ بود )0/05 P(. درحالیکه تغییرات آیریزین سرم بین دو ترتیب فعالیت معنیدار نبود. همچنین همبستگی مثبت و معنیداری بین الکتات و آیریزین در هر دو ترتیب فعالیت ورزشی مشاهده شد )0/05 P(. نتیجهگیری: فعالیت ورزشی مقاومتی میتواند منجر به افزایش غلظت آیریزین سرم در زنان دارای اضافهوزن گردد که این افزایش مستقل از ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی است. واژگان کلیدی: ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی آیریزین الکتات 6. کارشناس ارشد فیزیولوژی ورزش 2. استاد دانشگاه گیالن * نشانی الکترونیک نویسندۀ مسئول: mohebbi_h@yahoo.com

2 011 پروین خدادای حمید محبی دوفصلنامه سوخت و ساز و فعالیت ورزشی پاییز و زمستان 0931 جلد پنجم شماره 2 مقدمه چاقی و اضافهوزن عمدهترین چالش بهداشت عمومی در قرن حاضر محسوب میشود. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت حدود 6/1 میلیارد بزرگسال در دنیا دارای اضافهوزن و بیش از 400 میلیون نفر چاق هستند )68(. در ایران نیز شیوع چاقی و اضافهوزن به ترتیب 61/3 درصد و 32/8 درصد گزارش شده است )68(. چاقی و اضافهوزن عامل مهمی در بروز بیماریهای مزمن مانند بیماریهای قلبی- عروقی دیابت نوع 2 و انواع مشخصی از سرطانها میباشند )20( و احتماال حاصل افزایش انرژی دریافتی و کاهش فعالیت بدنی است )28(. اثرات مفید فعالیت ورزشی حاصل بازسازی متابولیکی و مولکولی عضلهی اسکلتی و رهایی سایتوکینهای عضالنی )مایوکین( میباشد )65(. بهخوبی پذیرفته شده است که فعالیت عضلهی اسکلتی منجر به افزایش ترشح مایوکینهایی میشود که نقش مهمی در پیشگیری و درمان بیماریهای متابولیکی دارند.)23( 6 در سال 2062 یک مایوکین جدید بهنام آیریزین تنظیم می- شناسایی شد که توسط 2 PGC-1α شود. این مایوکین با شکست پروتئولیکی پروتئین باعث قهوهای شدن بافت چربی غشایی 3 FNDC5 سفید و افزایش گرمازایی از طریق بیان 4 UCP1 میشود )8(. آیریزین برخی از اثرات مفید فعالیت ورزشی بر متابولیسم را میانجیگری میکند )8( و بهعنوان یک مکانیسم احتمالی جدید برای کاهش وزن ناشی از تمرینات ورزشی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. طی فعالیت ورزشی سطوح کلسیم درون سلولی مولکولهای تنظیم- کنندهی انرژی ADP( )Pi AMP و گونههای فعال اکسیژن ROS( ) 5 افزایش مییابد این عوامل سبب تحریک فعالیت عوامل تنظیمکننده- ی رونویسی و فعالیت 1 CaMK( PGC-1α ) 8 P38-MAPK 3 AMPK میشوند و زمینهی ترشح FNDC5 و آیریزین را فراهم میسازند )5 61(. افزایش آیریزین پس از فعالیت ورزشی هوازی )26 32( در جمعیتهای مختلف گزارش شده است. با وجود گزارشهای ضد و نقیض اما اغلب پژوهشها پاسخ آیریزین به فعالیت ورزشی را مستقل از عواملی مانند سن )65( جنس )4 26( میزان آمادگی جسمانی آزمودنیها )65 26( و چرخهی قاعدگی )26( میدانند. هر چند که میزان تودهی عضالنی بیشتر در مردان ممکن است پاسخ آیریزین به فعالیت ورزشی را تحت تأثیر قرار دهد )65(. اگرچه آیریزین از بافتهای مختلفی ترشح میشود اما غالبا با تودهی عضالنی مرتبط است )21( و محل اصلی ترشح آن طی فعالیت ورزشی سلولهای عضالنی میباشد )25(. تحریک بیشتر سلولهای عضالنی که غالبا در فعالیت ورزشی مقاومتی رخ میدهد احتماال بر رهایی آیریزین اثر بگذارد. فعالیت ورزشی مقاومتی با تولید متابولیکی قابل- توجهی همراه است )23( و احتماال مسیرهای سیگنالینگ منتهی به بیان FNDC5 و رهایی 5. Reactive oxygen species 6. Calmodulin-dependent protein kinase 7. AMP-activated protein kinase 8. p38 mitogen-activated kinase 1. Irisin 2. Peroxisome proliferator-activated receptor-γ coactivator-1α 3. Fibronectin type III domain containing 5 4. Uncoupling protein 1

3 010 اثر ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی بر... دوفصلنامه سوخت و ساز و فعالیت ورزشی پاییز و زمستان 0931 جلد پنجم شماره 2 آیریزین را تحت تأثیر قرار دهد. افزایش آیریزین پس از فعالیت ورزشی مقاومتی در آزمودنیهای انسانی )63 33( 24 و حیوانی )6( مهر تأییدی بر این فرضیه میزند. هرچند مطالعاتی نیز وجود دارند که تغییری در سطوح آیریزین جریان خون پس از فعالیت ورزشی مقاومتی گزارش نکردهاند )21(. پروتکلهای مختلف فعالیت ورزشی مقاومتی که در این مطالعات بهکار گرفته شده است میتواند این یافتههای متضاد را توضیح دهد. چراکه متغیرهای تمرینی فعالیت ورزشی مقاومتی عواملی هستند که پاسخهای هورمونی را تحت تأثیر قرار میدهند )22(. با وجود این پاسخ آیریزین به فعالیت ورزشی مقاومتی و متغیرهای تمرینی مربوط به این نوع فعالیت و همچنین مکانیسمهای ترشح آیریزین ناشی از فعالیت ورزشی مقاومتی در آزمودنیهای انسان جای ارزیابی و بحث دارد. عالوه بر این چالش فعلی پژوهشگران مشخص نمودن بهترین دوز-پاسخ برای تجویز فعالیت ورزشی مقاومتی در جمعیت- های مختلف است. مطالعات طب ورزشی نشان دادهاند که ترتیب فعالیت یکی از متغیرهای مهمی است که پاسخ- های کوتاهمدت به تمرینات مقاومتی را تحت تأثیر قرار میدهد )21(. دستورالعملهای اخیر در ارتباط با طراحی تمرینات مقاومتی توصیه کرده- اند که گروههای عضالنی بزرگ عمدتا در ابتدای جلسهی تمرینی درگیر شوند )30(. استدالل بر این است که ترتیب فعالیت از عضالت بزرگ به کوچک باعث تحریک بیشتر تمام عضالت درگیر در فعالیت )3( و فراخوانی تعداد بیشتری از واحد- های حرکتی میشود که ممکن است منجر به افزایش تنش و نیروی اعمالی شود )3 22(. عالوه بر این درگیر شدن تعداد بیشتری از تارهای عضالنی منجر به افزایش غلظت الکتات خون )1( و کلسیم درون سلولی )66( میشود که این عوامل از طریق اثر بر CaMK منجر به تحریک PGC-1α و رهایی آیریزین میشوند )66 61 ( بنابراین احتماال ترتیبهای متفاوت فعالیت ورزشی مقاومتی باعث غلظتهای متفاوت الکتات و آیریزین شود. همچنین با توجه به اینکه افراد دارای اضافهوزن در معرض ابتال به اختالالت متابولیکی قرار دارند ) 36 ( از اینرو هدف از مطالعهی حاضر ارزیابی اثر ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی از عضالت بزرگ به کوچک و برعکس بر غلظت آیریزین سرم و الکتات خون در زنان دارای اضافهوزن میباشد. روش پژوهش جامعهی آماری و نحوهی انتخاب آزمودنیها: این پژوهش به روش نیمهتجربی با طرح تحقیقی متقاطع انجام شد. جامعهی آماری پژوهش حاضر زنان میانسال دارای اضافهوزن شهرستان مرند بودند که پس از فراخوان 8 نفر از افراد داوطلب که دارای معیارهای ورود به مطالعه بودند به- صورت تصادفی هدفدار بهعنوان نمونهی پژوهش انتخاب شدند. جدول 6 ویژگیهای فردی آزمودنیها را نشان میدهد. معیارهای ورود به مطالعه شامل 6( داشتن اضافهوزن )21/1 BMI )25 )2 میانسال بودن -50( 35 سال( 3( یائسه نبودن 4( عدم شرکت در فعالیت ورزشی منظم بیش از یک جلسه در هفته طی 1 ماه گذشته 5( نداشتن هرگونه بیماری حاد و مزمن 1( عدم مصرف داروهای خاص و دخانیات 3( عدم محدودیت جسمانی بود. در جلسهی توجیهی اهداف و روش انجام پژوهش توضیح داده شد و آزمودنیها پرسشنامهی ثبت سالمت

4 دوفصلنامه سوخت و ساز و فعالیت ورزشی پاییز و زمستان 0931 جلد پنجم شماره پروین خدادای حمید محبی و فرم رضایتنامهی شرکت و همکاری در پژوهش را تکمیل کردند. قد و وزن آزمودنیها به ترتیب با قدسنج دیواری )با دقت 0/6 سانتیمتر( و ترازوی دیجیتالی )با دقت 0/6 کیلوگرم( اندازهگیری شد سپس با استفاده از فرمول وزن تقسیم بر مجذور قد شاخص تودهی بدنی )BMI( بهدست آمد. جهت محاسبهی نسبت دور کمر به لگن )WHR( دور کمر در باالی ناف و در قسمت گودی کمر و دور لگن در ناحیهی حداکثر برآمدگی باسن با استفاده از یک متر نواری اندازه- گیری شد. درصد چربی بدن )%BF( نیز از طریق روش ضخامت چربی زیرپوستی سهنقطهای )سه- سربازویی فوق خاصره و ران( با استفاده از کالیپر الفایت اندازهگیری شد و سپس درصد چربی بدن با استفاده از معادلهی سیری )64( تعیین گردید. جدول 1. ویژگیهای فردی آزمودنیها میانگین ± انحراف استاندارد 46/1±4/5 616±0/6 33/8±4/5 28/1±6 0/88±0/01 31/2±2/1 ویژگی سن )سال( قد )سانتیمتر( وزن )کیلوگرم( شاخص تودهی بدنی )کیلوگرم بر متر مربع( نسبت دور کمر به دور لگن )WHR( چربی بدن )درصد( مراحل پژوهش آزمودنیها در روزهای مجزا در دو جلسهی آشنایی با تکنیک درست اجرای حرکات و همچنین در آزمون تعیین حداکثر قدرت عضالنی )1RM( حضور یافتند. پس از این مراحل آزمودنیها در دو جلسهی مجزا با فاصلهی یک هفته پروتکل پژوهش را که دو ترتیب متفاوت فعالیت ورزشی مقاومتی شامل ترتیب فعالیت از عضالت بزرگ به کوچک )پرس پا پرس سینه قایقی اکستنشن زانو سرشانه فلکشن زانو جلو بازو پشت بازو( و ترتیب فعالیت از عضالت کوچک به بزرگ )پشت بازو جلو بازو فلکشن زانو سرشانه اکستنشن زانو قایقی پرس سینه پرس پا( بود را انجام دادند. به این ترتیب که در جلسهی اول نیمی از آزمودنیها بهصورت تصادفی ترتیب فعالیت از عضالت بزرگ به کوچک و نیمی دیگر ترتیب فعالیت از عضالت کوچک به بزرگ را اجرا کردند. در جلسهی دوم این دو ترتیب به- صورت متقاطع جابهجا شد و آزمودنیهایی که در جلسهی قبل ترتیب فعالیت از عضالت بزرگ به کوچک را اجرا کرده بودند اینبار ترتیب فعالیت از عضالت کوچک به بزرگ را انجام دادند و بر- عکس. در هر دو جلسه غلظت الکتات خون و آیریزین سرم قبل و بالفاصله بعد از فعالیت اندازه- گیری شد. از آزمودنیها خواسته شده بود تا در طول دورهی پژوهش فعالیتهای عادی روزانهی خود را همانند قبل انجام داده و از مصرف مواد کافئیندار و انجام

5 019 اثر ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی بر... دوفصلنامه سوخت و ساز و فعالیت ورزشی پاییز و زمستان 0931 جلد پنجم شماره 2 فعالیت بدنی سنگین 24 ساعت قبل از جلسات آزمون خودداری کنند. همچنین از آنها خواسته شد تا روز قبل از جلسات آزمون رژیم غذایی روزانهی خود را ثبت کنند تا در هر دو جلسهی آزمون بهلحاظ تغذیهای از شرایط مشابهی برخوردار باشند و آخرین وعدهی غذایی خود را حداقل 2 ساعت قبل از شروع جلسهی آزمون دریافت کنند. بهمنظور کنترل تغییرات روزانهی آیریزین جلسات آزمون در زمان مشابهی از روز انجام شد. 8 تعیین حداکثر قدرت عضالنی دو هفته قبل از جلسات آزمون و بعد از دو جلسه آشنایی با نحوهی صحیح اجرای حرکات 1RM حرکت در دو جلسهی مجزا )هر جلسه 4 حرکت( و به فاصلهی 48 ساعت از یکدیگر تعیین شد. برای تعیین 1RM حرکات از فرمول برزیکی )3( استفاده شد.آزمودنیها پس از 60 دقیقه گرم کردن یک نوبت 60 تکراری از حرکت مورد نظر را بدون هیچ وزنهای اجرا کردند و پس از یک دقیقه استراحت براساس تجربهی تمرینات پیشین آزمودنیها وزنهای به دستگاه افزوده شد. سپس مقدار وزنه و تعداد تکرارها در هر حرکت )حداکثر 8 تکرار( در فرمول برزیکی اعمال شد تا بدین وسیله 1RM آزمودنیها در هر حرکت تعیین شود. ترتیب حرکات جهت تعیین 1RM برای تمام آزمودنیها یکسان و بهصورت تصادفی بود و بین حرکات 60 دقیقه استراحت در نظر گرفته شد. جلسات فعالیت مقاومتی آزمودنیها پس از ورود به سالن وزنه به مدت 30 دقیقه روی صندلی نشستند. سپس جهت اندازه- گیری غلظت پایهی آیریزین سرم و الکتات خون اولین نمونهی خونی 65 دقیقه قبل از شروع فعالیت )24( به میزان 5 میلیلیتر از سیاهرگ بازویی توسط متخصص آزمایشگاه تشخیص طبی گرفته شد. در ادامه آزمودنیهایی که بهصورت تصادفی برای یکی از ترتیبهای فعالیت ورزشی مقاومتی انتخاب شده بودند پس از 60 دقیقه گرم کردن به انجام فعالیت پرداختند که حدود یک ساعت به طول انجامید. تمام حرکات با شدت 80 درصد )2( 1RM در 3 نوبت 60 تکرار در هر نوبت با سرعت حرکت متوسط )2 ثانیه برای هر یک از مراحل درونگرا و برونگرا و در مجموع 4 ثانیه( )60( و فواصل استراحتی 2 دقیقهای بین نوبتها و حرکات اجرا شد. سرعت حرکت با استفاده از نرمافزار مترونوم اندروید ( Real )Metronome Premium v1.5.3 کنترل شد. بالفاصله پس از پایان فعالیت )63( برای اندازه- گیری تغییرات غلظت متغیرهای پژوهش دومین نمونهی خونی به شیوهی مشابه با قبل از فعالیت بهدست آمد. ارزیابیهای بیوشیمیایی جهت اندازهگیری غلظت آیریزین سرم از کیت االیزا RAG018R( )Cat. No.: تهیه شده از شرکت BioVendor کانادا و دستگاه االیزا ریدر کانورجنت آلمان استفاده شد. الکتات نیز توسط دستگاه آناالیزر گازهای خونی ساخت کشور آمریکا GEM premier 3000 و روش VBG و با استفاده از خون هپارینه اندازهگیری شد. تجزیه و تحلیل آماری نرمال بودن دادهها با استفاده از آزمون کولموگروف- اسمیرنف تعیین شد. از آزمون تی وابسته برای مقایسهی تغییرات متغیرهای پژوهش قبل و بعد از آزمون و همچنین مقایسهی تفاوتها بین دو ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی و

6 دوفصلنامه سوخت و ساز و فعالیت ورزشی پاییز و زمستان 0931 جلد پنجم شماره پروین خدادای حمید محبی از آزمون ضریب همبستگی پیرسون برای تعیین میزان همبستگی بین الکتات و آیریزین استفاده شد. تمام دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS نسخهی 26 و در سطح 0/05 P تجزیه و تحلیل شدند. یافتههای پژوهش آیریزین سرم و الکتات خون بالفاصله بعد از هر دو ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی در مقایسه با قبل از فعالیت افزایش معنیداری نشان دادند )0/05 P(. اگرچه غلظت آیریزین سرم بعد از ترتیب فعالیت از عضالت بزرگ به کوچک در مقایسه با ترتیب فعالیت از عضالت کوچک به بزرگ باالتر بود اما این تفاوت به لحاظ آماری معنیدار نبود. اما در غلظت الکتات خون تفاوت معنیداری بین دو ترتیب فعالیت مقاومتی مشاهده شد و غلظت الکتات خون پس از ترتیب فعالیت از عضالت بزرگ به کوچک بیشتر بود )0/05 P(. همچنین نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون بین آیریزین سرم با الکتات خون در هر دو ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی ارتباط مثبت و معنیداری نشان داد )ترتیب فعالیت از عضالت بزرگ به کوچک: 0/8=r 0/021=P ترتیب فعالیت از عضالت کوچک به بزرگ: r=0/8.)p=0/061 جدول 2. میانگین و انحراف استاندارد مربوط به متغیرهای پژوهش قبل و بالفاصله بعد از فعالیت متغیر آیریزین )میکروگرم بر میلیلیتر( الکتات )میلیمول بر لیتر( ترتیب انجام فعالیت مقاومتی عضالت بزرگ به کوچک عضالت کوچک به بزرگ عضالت بزرگ به کوچک عضالت کوچک به بزرگ قبل از فعالیت 4/5±6/0 4/2±0/1 بالفاصله بعد از فعالیت * 5/0±6/3 * 4/3±6/6 #* 5/2±6/2 * 4/2±6/2 0/1±0/6 6/00±0/2 * تفاوت معنیدار با قبل از فعالیت) 0/05 P( # تفاوت معنیدار با ترتیب عضالت کوچک به بزرگ بحث و نتیجهگیری هدف اصلی مطالعهی حاضر ارزیابی اثر ترتیب فعالیت ورزشییی مقاومتی بر غلظت آیریزین سییرم و الکتات خون در زنان دارای اضییافهوزن بود. نتایج نشییان داد که غلظت آیریزین سرم و الکتات خون بالفاصله پس از ه ر د و ت رت ی ب ف ع ا ل ی ت ورز ش ی ی ی م ق ا و متی بهطور معنیداری افزایش مییابد. از آنجاییکه بین غلظت آیریزین سرم در پا سخ به ترتیبهای متفاوت فعالیت ورزشییی مقاومتی تفاوت معنیداری مشییاهده نشیید بهنظر میر سد که پا سخ آیریزین به فعالیت ورز شی م ق ا و متی ت ح ت تأثی ر ت رت ی ب ف ع ا ل ی ت ق ر ار نمیگیرد. با وجود این پا سخ الکتات خون م شابه با پژوهشهای قبلی )1( تحت تأثیر ترتیب فعالیت ورز شی مقاومتی قرار میگیرد. بهطوریکه غلظت الکتات خون پس از ترتیب فعالیت از عضیی الت بزرگ به کوچک بهطور معنیداری بی شتر از ترتیب فعالیت از ع ضالت بزرگ به کوچک بود. همسیی و با نتایج مطالعهی حاضیی ر مبنی بر افزایش غلظت آیریزین سرم پس از فعالیت ورزشی مقاومتی )2065( 6 افزایش معنیداری را در نیگارد و همکاران غلظت آیریزین پال سما در مردان و زنان سالم پس از 1. Nygaard

7 011 اثر ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی بر... دوفصلنامه سوخت و ساز و فعالیت ورزشی پاییز و زمستان 0931 جلد پنجم شماره 2 یک نوبت فعالیت ورزشی مقاومتی سنگین )8 فعالیت در 3 نوبت تکراری( گزارش کردند )24(. هو )2065( 6 نیز در مقایسیییهی اثر فعالیت و همکاران ورز شی مقاومتی و هوازی بر غلظت آیریزین پال سما در مردان میانسییال بیان کردند که فعالیت ورزشییی مقاومتی )1 فعالیت در 3 نوبت 60 تکراری( به مدت 45 دقی قه منجر به افزایش بیشییتری در غل ظت آیریزین پال سما ن سبت به یک نوبت فعالیت ورز شی هوازی میشیی ود )63(. نویسیی ندگان این مقاله بیان کردند که آسییب عضیالنی بیشیتر ناشیی از فعالیت ورزشییی مقاومتی ممکن اسییت باعث افزایش رهایی آیریزین از ع ضله به جریان خون شود )63(. با وجود )2063( 2 تغییر معنیداری را در این پکال و همکاران غلظت آیریزین سییرم بالفاصییله و 30 دقیقه پس از فعالیت مقاومتی اک ستن شن زانو )5 نوبت 60 تکراری با شیییدت )10RM مشیییاهده نکردند )21(. دلیل احتمالی تناقض یافته های پکال و هم کاران با نتایج پژوهش حا ضر و سایر پژوهشها ( نیگارد و همکارن و هو و همکاران( را تا حدودی میتوان با تفاوت در میزان تودهی عضییالنی درگیر در فعالیت توجیه کرد. هنگام فعالیت ورزشییی آیریزین به میزان زیادی از تودهی عضیی النی ترشییح میشیی ود )25(. بنابراین میتوان گ فت که افزایش میزان تودهی عضیی النی درگیر در فعالیت ممکن است رهایی آیریزین از عضله به جریان خون را افزایش دهد. با توجه به اینکه در پژوهش پکال و همکاران پاسیی خ آیریزین تنها پس از فعالیت اکسییتنشیین زانو ارزیابی شییده بود احتماال میزان تودهی عضالنی درگیر در فعالیت برای تحریک مسیییرهای سیییگنالینگ رهایی آیریزین کافی نبوده است. الک ت ات ی ک م ک انیس ی ی م فی زی و ل وژی کی ب ر ا ی ت و ل ید گونههای فعال اک سیژن (ROS) ا ست. ROS بهطور مستقیم و غیرمستقیم )افزایش رهایی کلسیم( منجر به فعال شدن CaMK می شود. CaMK با تحریک رونویسییی و فعالیت PGC1-α باعث رهایی آیریزین میشیی ود )63(. عالوه بر این برخی از پژوهشهیا الک ت ات ر ا به عن و ان ی ک م ک انیس ی ی م ا حت م ا لی برا ی تحریک ترشح آیریزین پیشنهاد کردهاند )65 32(. با اینحال در مطالعهی حاضیی ر علیرغم وجود ارتباط مثبت و معنیدار بین غلظت آیریزین سیرم و الکتات خون اما نقش الکتات به عنوان یک عامل اصلی برای تحریک آیریزین تأیید نشیید. چراکه علیرغم افزایش بیشیتر و معنیدار غلظت الکتات خون پس از ترتیب فعالیت از عضیی الت بزرگ به کوچک در مقایسییه با ترتیب کوچک به بزرگ تفاوت معنیداری در غلظت آیریزین بین دو ترتیب مشاهده نشد. مطالعهی حاضیر برای اولین بار نشیان داد که غلظت آیریزین سیی رم تحت تأثیر ترتیب فعالیت ورزشییی م قاومتی و غل ظت الک تات خون قرار نمیگیرد. با این حال این یاف ته ها بر خالف پیشفرض اول یهی پژوهش حا ضر ا ست )افزایش بی شتر غلظت آیریزین در پ ا س ی ی خ به ت رت ی ب ف ع ا ل ی ت از عض ی ی الت ب زرگ به کوچک(. تصییور ما این بود که تجمع بیشییتر الکتات احتماال در پاسیخ به ترتیب فعالیت از عضیالت بزرگ به کو چک با عث افزایش رهایی آیریزین میشیی ود. نتایج نشان داد که میزان افزایش غلظت الکتات خون پس از ترتیب فعالیت از عضیی الت بزرگ به کوچک بهطور معنیداری بی شتر از ترتیب فعالیت از ع ضالت ک و چ ک به ب زرگ ب ود. در ارت ب ا ط ب ا ای ن م وض ی ی وع بالسیییامو و همکاران )2063( نیز نتایج مشیییابهی را گزارش کردهاند )1(. با وجود این تفاوت معنیداری د ر غل ظ ت آی ری زی ن س ی ی ر م بی ن د و ت رت ی ب ف ع ا ل ی ت مشاهده نشد. با اینحال باتوجه به همبستگی مثبت و معنیدار بین غلظت الکتات خون و آیریزین سرم و 2. Pekkala 1. Huh

8 دوفصلنامه سوخت و ساز و فعالیت ورزشی پاییز و زمستان 0931 جلد پنجم شماره پروین خدادای حمید محبی بنابراین یکسیییان بودن احتمالی انرژی مصیی رفی و غلظت CK بین دو ترتیب فعالیت در مطالعهی حاضر ممکن اسیت که عدم تفاوت معنیدار غلظت آیریزین سرم را بین دو ترتیب فعالیت توجیه کند. با اینحال پیشینهاد میشیود که در پژوهشهای آینده عالوه بر تغییرات غلظت الکتات خون ارتباط هزینهی انرژی مصییرفی و غلظت CK سییرم با تغییرات آیریزین در پا سخ به ترتیبهای مختلف فعالیت ورز شی مقاومتی ارزیابی گردد. در مجموع میتوان گفت که فعالیت ورز شی مقاومتی صرفنظر از ترتیب فعالیت میتواند با عث افزایش غلظت آیریزین سیی رم در زنان دارای اضافهوزن شود و غلظت الکتات خون ممکن است در ترکیب با سیییایر عوامل در تحریک و رهایی آیریزین نقش مضاعف داشته باشد. افزایش بیشیییتر ولی غیرمعنیدار آیریزین پس از ترتیب فعالیت از ع ضالت بزرگ به کوچک ن سبت به ترتیب ع ضالت از کوچک به بزرگ منطقی ا ست که ق بل از رد کردن کا مل پیشفرض و نقش احت مالی الکتات در رهایی آیریزین پژوهشهای دقیقتری با ارزیابی مسیرهای سیگنالینگ مرتبط انجام شود. عالوه بر الکتات عوامل مختلف دیگری مثل هزینهی انرژی و شییاخص آسیییب عضییالنی CK( ) 6 نیز در تحر یک و ر هایی آیریزین نقش ای فا میکن ند )61 63(. بهطوری که افزایش انرژی مصیی رفی و کاهش سطوح ATP ع ضله )61( و افزایش )63( CK باعث افزایش رهایی آیریزین میشییود. اگرچه در مطالعهی حاضییر میزان انرژی مصییرفی و تغییرات غلظت CK اندازهگیری نشد اما پژوهشهای قبلی انرژی مصرفی )62( و غلظت CK سیی رم )1( مشیییابهی را بین دو ترت یب ف عال یت ورزشییی م قاومتی گزارش کردهاند. منابع 6. رئیسی جلیل رجبی حمید قائدی کامران مرندی سید محمد دهخدا محمدرضا )6312( تأثیر حاد تمرین مقاومتی بر میزان پروتئین آیریزین پالسما و بیان ژن های FNDC5 عضالنی و UCP1 بافت چربی موش های صحرایی نر مجله دانشکده پزشکی اصفهان : صورتی جابلو دنیا عطارزاده حسینی سیدرضا صیادپورزنجانی دالرام احمدی امین )6316( تاثیر تمرین مقاومتی و استقامتی بر پاسخ حاد آندروژن ها کورتیزول و الکتات زنان مسن مجله دانشکدهی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران -660 : نایبیفر شیال افضلپور محمداسماعیل ثاقبجو مرضیه هدایتی مهدی شیرزایی پریوش )6310( تاثیر تمرین مقاومتی و هوازی بر سطوح سرم پروتئین واکنش گر C نیمرخ لیپیدی و ترکیب بدنی زنان دارای اضافه وزن فصلنامه علمی- پژوهشی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند 681-8: Anastasilakis AD, Polyzos SA, Saridakis ZG, Kynigopoulos G, Skouvaklidou EC, Molyvas D, and Mougios V. (2014). Circulating irisin in healthy, young individuals: daynight rhythm, effects of food intake and exercise, and associations with gender, physical activity, diet, and body composition, J Clini Endo Metabo. 99: Baar K. (2014). Nutrition and the adaptation to endurance training. Sports Medicine. 44: Balsamo S, Tibana RA, Nascimento DDC, and Prestes J. (2013). Exercise order influences number of repetitions and lactate levels but not perceived exertion during resistance exercise in adolescents. Research in Sports Medicine, 21: Creatine Kinase

9 011 اثر ترتیب فعالیت ورزشی مقاومتی بر... دوفصلنامه سوخت و ساز و فعالیت ورزشی پاییز و زمستان 0931 جلد پنجم شماره 2 7. Bird SP, Tarpenning KM, and Marino FE. (2005). Designing resistance training programmes to enhance muscular fitness, Sports medicine. 35: Bostrom P, Wu J, Jedrychowski MP, and Spiegelman BM. (2012). A PGC1-alphadependent myokine that drives brown-fat-like development of white fat and thermogenesis, Nature. 481: Chaves CPG, Simão R, Miranda H, Ribeiro J, Soares J, Salles B, and Mota, M.P. (2013). Influence of exercise order on muscle damage during moderate-intensity resistance exercise and recovery, Research in Sports Medicine. 21: De Souza JC, Tibana RA, Vieira DC, and Tajra V. (2013). Resistance exercise leading to failure versus not to failure: effects on cardiovascular control, BMC cardiovascular disorders. 13: Egan B, and Zierath JR. (2013). Exercise metabolism and the molecular regulation of skeletal muscle adaptation, Cell Metabolism. 17: Farinatti PT, Simão R, Monteiro WD, and Fleck SJ. (2009). Influence of exercise order on oxygen uptake during strength training in young women, The Journal of Strength & Conditioning Research. 23: Hashimoto T, Hussien R, Oommen S, and Brooks GA. (2007). Lactate sensitive transcription factor network in L6 cells: activation of MCT1 and mitochondrial biogenesis, The FASEB Journal. 21: Heyward V. (2001). ASEP methods recommendation: body composition assessment, J ExercPhysiol. 4: Huh JY, Mougios V, Kabasakalis A, and Mantzoros ChS. (2014). Exercise-induced irisin secretion is independent of age or fitness level and increased irisin may directly modulate muscle metabolism through AMPK activation, J Clini Endo Metabo. 99: Huh JY, Panagiotou G, Mougios V, and Mantzoros CS. (2012). FNDC5 and irisin in humans: I. Predictors of circulating concentrations in serum and plasma and II. mrna expression and circulating concentrations in response to weight loss and exercise, Metabolism. 61: Huh JY, Siopi A, Mougios V, Park KH, and Mantzoros CS. (2015). Irisin in response to exercise in humans with and without metabolic syndrome, The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 100: Jafari-Adli S, Jouyandeh Z, Qorbani M, Soroush A, Larijani B, and Hasani-Ranjbar S. (2014). Prevalence of obesity and overweight in adults and children in Iran; a systematic review, Journal of Diabetes & Metabolic Disorders. 13: Kang C, and Li JiL. (2012). Role of PGC 1α signaling in skeletal muscle health and disease, Annals of the New York Academy of Sciences. 1271: Kelly T, Yang W, Chen CS, Reynolds K, and He J. (2008). Global burden of obesity in 2005 and projections to 2030, International Journal of Obesity. 32: Kraemer RR, Shockett P, Webb ND, and Castracane VD. (2014). A transient elevated irisin blood concentration in response to prolonged, moderate aerobic exercise in young men and women, Hormone and Metabolic Research. 46: Kraemer WJ, and Ratamess NA. (2005). Hormonal responses and adaptations to resistance exercise and training, Sports Medicine. 35: Melo CM, AlencarFilho AC, Tinucci T, and Forjaz CL. (2006). Postexercise hypotension induced by low-intensity resistance exercise in hypertensive women receiving captopril, Blood pressure monitoring. 11:

10 دوفصلنامه سوخت و ساز و فعالیت ورزشی پاییز و زمستان 0931 جلد پنجم شماره پروین خدادای حمید محبی 24. Nygaard H, Slettaløkken G, Vegge G, Ellefsen S. (2015). Irisin in Blood Increases Transiently after Single Sessions of Intense Endurance Exercise and Heavy Strength Training. PloS one, 10: Pardo M, Crujeiras AB, Amil M, and Casanueva FF. (2014). Association of irisin with fat mass, resting energy expenditure, and daily activity in conditions of extreme body mass index, International journal of endocrinology Pekkala S, Wiklund PK, Hulmi JJ, and Cheng S. (2013). Are skeletal muscle FNDC5 gene expression and irisin release regulated by exercise and related to health?, The Journal of physiology. 591: Raschke S, and Eckel J. (2013). Adipo-myokines: two sides of the same coin mediators of inflammation and mediators of exercise, Mediators of inflammation Shaw K, Gennat H, O Rourke P, and Del Mar C. (2006). Exercise for overweight or obesity, Cochrane Database Syst Rev. 4: Simão R, de Salles BF, Figueiredo T, and Willardson JM. (2012). Exercise order in resistance training, Sports Medicine. 42: Spineti J, de Salles BF, Rhea MR, and Miranda F. (2010). Influence of exercise order on maximum strength and muscle volume in nonlinear periodized resistance training, The Journal of Strength & Conditioning Research. 24: Thomas F, Bean K, Pannier B, Oppert JM, Guize L, and Benetos A. (2005). Cardiovascular Mortality in Overweight Subjects The Key Role of Associated Risk Factors, Hypertension. 46: Tsuchiya Y, Ando D, Goto K, and Koyama K. (2014). High-Intensity Exercise Causes Greater Irisin Response Compared with Low-Intensity Exercise under Similar Energy Consumption, The Tohoku journal of experimental medicine. 233: Tsuchiya Y, Ando D, Takamatsu K, Goto, K. (2015). Resistance exercise induces a greater irisin response than endurance exercise. Metabolism, 64:

11

12 Metabolism and Exercise A bioannual journal Vol 5, Number 2, Page: 156 The effect of resistance exercise order on serum irisin and blood lactate concentration in overweight women Khodadadi P¹, Mohebbi H²* Received: 5/2/2016 Accepted: 11/6/2016 Abstract Aim: Irisin mediate the beneficial effects of exercise on energy metabolism. However, irisin response to resistance exercise and its related training variables has been less discussing. The purpose of this study was to determine the effect of resistance exercise order on serum irisin and blood lactate concentration in overweight women. Method: Eight overweight women (age, 41.6±4.5 years; height, 161±0.1 cm; weight, 73.8±4.5 kg; BMI, 28.6±1 kg/m 2 ) performed 2 exercise sessions separated by one week using a randomized cross-over design. The two sessions were composed of the same exercises performed in the opposite exercise order including: exercise order from large to small muscles (leg press, chest press, rows, leg extension, overhead press, leg curl, biceps curl, triceps extension) or small to large muscles (reverse sequence from large to small muscles). All exercises were performed with %80 1RM in 3 sets with 10 repetitions and 2 minutes of rest between the sets and exercises. Blood samples were collected before and immediately after exercise at each session. Data were analyzed using paired t-test and Pearson s correlation coefficient. Results: A significant increase was observed in the serum irisin and blood lactate immediately after both resistance exercise orders (P 0.05). Blood lactate concentration after exercise order from large to small muscles significantly higher than exercise order from small to large muscles (P 0.05), while, serum irisin changes were no significant between exercise orders. As well as, there was positive and significant correlation between lactate and irisin in both resistance exercise orders (P 0.05). Conclusion: Resistance exercise can lead to increase serum irisin in overweight women, that this enhancement is independent of exercise order. Keywords: Resistance Exercise Order, Irisin, Lactate. 1. MSc in Exercise Physiology, 2. Professor, University of Guilan * mohebbi_h@yahoo.com